Η εξελικτική εμφάνιση των πολυκύτταρων οργανισμών απαίτησε την παρουσία συντονιστικών συστημάτων για τη ρύθμιση των λειτουργιών των διαφορετικών κυττάρων. Οι δύο βασικοί ρυθμιστικοί μηχανισμοί που υπάρχουν γι’ αυτήν τη λεπτή λειτουργία είναι:
1) το ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ και
2) το ΕΝΔΟΚΡΙΝΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
Σε γενικές γραμμές, το Ενδοκρινικό (Ορμονικό) Σύστημα αφορά κατά κύριο λόγο τη ρύθμιση των διαφόρων μεταβολικών λειτουργιών του σώματος, όπως είναι ο ρυθμός των χημικών αντιδράσεων στα κύτταρα, είτε η μεταφορά ουσιών μέσα από μεμβράνες, είτε άλλες εκδηλώσεις του μεταβολισμού των κυττάρων, όπως είναι η αύξηση του σώματος και η έκκριση. Ορισμένες επιδράσεις των ορμονών επιτελούνται μέσα σε δευτερόλεπτα ενώ για άλλες απαιτείται μεγαλύτερο χρονικό διάστημα ( μέρες, μήνες, χρόνια).
Το Ενδοκρινικό σύστημα περιλαμβάνει τους κλασικούς ενδοκρινείς αδένες (υποθάλαμος, υπόφυση, επίφυση, θυρεοειδής, παραθυρεοειδείς, πάγκρεας, επινεφρίδια, όρχεις, ωοθήκες) αλλά και μη κλασικά ενδοκρινή όργανα (ήπαρ, γαστρεντερικό σύστημα, λιπώδης ιστός, νεφροί), που όμως περιέχουν κύτταρα με ενδοκρινική λειτουργία.
Το Ενδοκρινικό Σύστημα ασκεί τη ρυθμιστική του λειτουργία στο ανθρώπινο σώμα παράγοντας χημικές ουσίες, τις ΟΡΜΟΝΕΣ, οι οποίες απελευθερώνονται από τους ενδοκρινείς αδένες στην κυκλοφορία του αίματος και μέσω αυτού μεταφέρονται σε απομακρυσμένα όργανα (όργανα- στόχους) στον οργανισμό, όπου ασκούν τις ειδικές τους δράσεις.
Οι ορμόνες ασκούν τη δράση τους σε τέσσερεις τομείς:
Α) την αναπαραγωγή
Β) την ανάπτυξη
Γ) τη διατήρηση του εσωτερικού περιβάλλοντος
Δ) τη ρύθμιση του ισοζυγίου ενέργειας.
Τα δύο συστήματα (Νευρικό και Ενδοκρινικό) συνδέονται πολύ στενά, ειδικά στον εγκέφαλο (Υποθάλαμος – Υπόφυση). Εκεί, ουσίες (ορμόνες) που παράγονται από νευροεκκριτικά κύτταρα του υποθαλάμου μεταφέρονται με το αίμα στην υπόφυση και ρυθμίζουν την έκκριση των υποφυσιακών ορμονών, που με τη σειρά τους επηρεάζουν τη λειτουργία των περισσότερων ενδοκρινών αδένων. Αλλά και το Ενδοκρινικό Σύστημα ρυθμίζει τη λειτουργία του Νευρικού Συστήματος όπως πχ συμβαίνει σε καταστάσεις στρες ή στη ρύθμιση της όρεξης. Λόγω της στενής τους αλληλεπίδρασης, οι ενδοκρινείς αδένες και κύτταρα του Νευρικού Συστήματος που ρυθμίζουν την ενδοκρινική λειτουργία αναφέρονται ως ΝΕΥΡΟ – ΕΝΔΟΚΡΙΝΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ.
Επιπλέον το Νευρο-ενδοκρινικό Σύστημα δέχεται ρυθμιστικά ερεθίσματα από το Ανοσοποιητικό Σύστημα. Η σχέση τους είναι αμφίδρομη καθώς οι ορμόνες επηρεάζουν το Ανοσοποιητικό Σύστημα και οι κυτοκίνες ( ουσίες που παράγονται από το Ανοσοποιητικό) επηρεάζουν το Νευρο-ενδοκρινικό Σύστημα.
Γίνεται αντιληπτό λοιπόν, ότι οι διαταραχές του Ενδοκρινικού Συστήματος επηρεάζουν πολλαπλά όργανα και συστήματα στο ανθρώπινο σώμα, όπως η καρδιά, τα αγγεία, το δέρμα, τα οστά κα. Γι’ αυτό, στην πλειονότητα των περιπτώσεων, είναι επιβεβλημένη η συνεργασία του Ενδοκρινολόγου με γιατρούς άλλων Ειδικοτήτων της Ιατρικής προκειμένου να αντιμετωπίζονται με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο παθήσεις που άπτονται ταυτόχρονα δύο ή περισσοτέρων Ειδικοτήτων.
